Z WARSZTATU DIALEKTOLOGA I REDAKTORA WIELKOPOLSKICH SŁOWNIKÓW REGIONALNYCH – PROBLEMY NIE TYLKO NAUKOWE

Main Article Content

Justyna Kobus

Abstract

W artykule został poruszony praktyczny aspekt pracy dialektologa z przedstawicielami środowiska lokalnego. W kontekście trudności z pozyskiwaniem informatorów w badaniach terenowych, nowego znaczenia nabiera postulat współpracy ze środowiskiem nienaukowym, szczególnie zaś łączenie zadań badawczych z edukacją na różnych poziomach.
Wskazanie krytycznych czynników we współpracy naukowców i regionalistów w projektach edukacyjnych, kończących się publikacją z serii Wielkopolskie Słowniki Regionalne.
Autorka artykułu omówiła jedynie trzy najważniejsze czynniki, tj. dobór zawartości słownika, sposób definiowania haseł, obecność fotografii w publikacji. Wymienione elementy realizowane są w nieco inny sposób niż w tradycyjnych słownikach gwarowych, ponieważ cele naukowe muszą pokrywać się z oczekiwaniami bezpośrednich odbiorców (środowisko lokalne) – szereg przedstawionych działań można uznać za innowację metodologiczną. Powstający w projekcie słownik, zawierający we wstępie i definicjach opis języka i kultury badanych małych miejscowości, szczególnie wsi, nobilituje ich mieszkańców, co przekłada się na wzrost świadomości językowo-kulturowej, a także zwiększa poczucie własnej wartości, przede wszystkim wśród uczestników projektów edukacyjnych (uczniów, ich rodzin, informatorów). Nie do przecenienia jest więc funkcja społeczna, jaką spełnia współczesna działalność dialektologów z Pracowni Dialektologicznej UAM.
Konsultowanie ze środowiskiem lokalnym zawartości słownika, zwykle znaczeń konkretnych wyrazów lub fotografii desygnatów sprawia, że osoby zupełnie nieznające się na leksykografii stają się częścią procesu redakcyjnego. W tak pomyślanej współpracy uwidacznia się perspektywa badacza, laika, jak i obojga tych podmiotów.
Pogodzenie potrzeb dialektologów i oczekiwań środowiska lokalnego jest konieczne dla prowadzenia badań terenowych w Wielkopolsce, co więcej, daje zadowalające efekty naukowe. Jednocześnie realizowana jest idea uniwersytetu badawczego oraz dążenie Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do wychodzenia poza mury uczelni.

Article Details

Section
Статті
Author Biography

Justyna Kobus, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Poznań, Polska)

Dr hab., Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
(Poznań, Polska)
e-mail: justyna.kobus@amu.edu.pl
ORCID: http://orcid.org/0000-0002-4094-2743

References

Kąś J. Ikonografia w słowniku gwarowym. Gwary Dziś. 2021. Vol. 14. S. 265–276.

Kobus J. O rozwiązaniach definicyjnych w serii Wielkopolskie Słowniki Regionalne. Referat przygotowany na konferencję pt. „Język w regionie, region w języku”, Poznań 14–15 listopada 2024 r.

Kostecka-Sadowa A. Słownik języka mieszkańców okolic Pobiedzisk. Przyroda, pod red. J. Kobus i A. Migdałek, Wydawnictwo PSP, Poznań 2023, SS351. Poradnik Językowy. 2023. Z. 8. S. 89–93.

Markowski A. Miejsce słownictwa wspólnoodmianowego wśród odmian leksykalnych polszczyzny. Poradnik Językowy. 1987. Z. 7. S. 509–515.

Pelcowa H. Słownik gwar Lubelszczyzny – stan i perspektywy prac leksykograficznych. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN. 2010. T. 55. S. 181–194.

Pelcowa H. Hasło w słowniku gwarowym – problem metodologiczny współczesnej dialektologii. Gwary dziś. 2021. Vol. 14. S. 277–288.

Sierociuk J. Regionalny słownik gwarowy – nowa propozycja z udziałem środowiska lokalnego. Język – literatura – wychowanie. Praca zbiorowa dedykowana Profesor Annie Kowalskiej / Red. J. Bałachowicz, S. Frycie. Warszawa, 2006. S. 65–70.

Sierociuk J. Założenia metodologiczne regionalnych słowników gwarowych powstających przy współudziale środowisk lokalnych. Studia Dialektologiczne. T. IV / Red. H. Kurek, A. Tyrpa, J. Wronicz. Kraków, 2010. S. 135–143.

Sierociuk J. Słowniki regionalne jako wstępny etap opracowania Słownika ogólnowielkopolskiego. Słowiańskie słowiki gwarowe – tradycja i nowatorstwo / Red. D. K. Rembiszewska. Warszawa–Łomża, 2016. S. 245–254.

Sierociuk J. Wielkopolskie Słowniki Regionalne – założenia leksykograficzne serii. Gwary Dziś. 2021. Vol. 14. S. 289–305.

Skubalanka T. Słownictwo miłosne poezji J. Słowackiego na tle tradycji. Toruń, 1966.

Sobierajski Z. Przebieg pracy nad atlasem, [w:] Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski, T. I: Gospodarstwo domowe – Pożywienie. Cz. 2. Wstęp do całości – Wykazy i komentarze do map 1–115 / Red. Z. Sobierajski, J. Burszta [i in.]. Wrocław, 1979. S. 9–11.

Tomaszewski A. Z wędrówek gwaroznawczych po Wielkopolsce. Kłopoty dialektologa. Dziennik Poznański. 21 października. 1932. S. 2–3.

Zagłoba K. Dokumentacja fotograficzna jako element struktury wybranych słowników regionalnych. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN. 2022. T. LXX. S. 193–206.